Жамаат муктаждыктарын биргелешип аныктоо Жарандардын ЖӨБго катышуу моделин иш жүзүндө жайылтуу иштери 2015-жылдын августунда муниципалитетте ЖМБА-иш-чараларын (жамаат муктаждыктарын биргелешип аныктоо) комплексин өткөрүү менен башталды. Ага бардык курактагы 348 киши, анын ичинде 189 аял катышты. Бул үчүн жергиликтүү жамааттын лидерлеринин, АК депутаттарынын жана АӨ кызматкерлеринин ичинен 13 кишиден турган жумушчу топ түзүлдү. Жумушчу топтун иш планы жана графиги башчынын 2015-жылдын 28-июлундагы №133 тескемеси менен бекитилди. Үч айылда жаш курагы боюнча бөлүнгөн ар бир топ менен аймактын артыкчылыктуу көйгөйлөрүн аныктоо боюнча иштер жүргүзүлүп, баары болуп 13 ЖМБА-сессия, анын ичинде Крупское айылындагы аялдар менен бир атайын сессия өткөрүлдү.

 

ЖМБА-сессияларынын жигердүү катышуучулары андан кийин сессияларда аныкталган артыкчылыктуу көйгөйлөргө биргелешип анализ жүргүзүү үчүн үч ЖМБА-фокус-топко чакырылды.ЖМБА-сессиялары маалында төмөнкү усулдар колдонулду: “Картирлөө” (бул усул жергиликтүү жамааттын жана анын ресурстук базасын изилдөө каражаты катары кызмат кылат; карта түзүүдөгү негизги тапшырма картографиялык тактыкта эмес, ресурстарды жергиликтүү кабылдоо тууралуу зарыл маалыматты чогултууда жатат); “Венн диаграммасы” (усул жергиликтүү калкка кызмат көрсөткөн уюмдарды жана мекемелерди аныктоо, уюмдардын жана мекемелердин маанисин изилдөө, жарандар, уюмдар жан мекемелер ортосундагы өз ара байланышты аныктоо, ЖӨБ органдарынын жарандардын турмушундагы жана уюмдар менен мекемелердин ишиндеги ролу тууралуу пикирлерди изилдөө үчүн колдонулат); “Токоч” (бул усул жергиликтүү бюджеттердин киреше жана чыгаша түзүмдөрү тууралуу калктын маалыматка ээ болгонун изилдөөдө, ошондой эле ЖӨБ органдары коомдук угууларды кандай көйгөйлөрдүн жана темалардын тегерегинде өткөрүш керектигин аныктап алууда колдонулат.

 

Катышуучулар жергиликтүү бюджеттин чыгашаларын жергиликтүү бюджеттин жалпы көлөмүнөн “токочту” бөлгөндөй үлүш боюнча бөлүштүрүп чыгышат); “Көйгөйлөр галереясы” (бул усул аныкталган көйгөйлөрдү артыкчылыктуусуна жараша бөлүштүрүүгө жардам берет).Көптөгөн муниципалитеттерде “Токоч” усулун колдонуу тажрыйбасы дээрлик дайыма окшош жыйынтыкты көрсөтөт – көпчүлүк катышуучулар жергиликтүү бюджет тууралуу эч нерсе билишпейт жана канча акча кайда сарпталып жатканын билбестен жергиликтүү бюджетти көйгөйлөргө жараша кантип бөлүш керектигинен кабарсыз. Анткен менен бюджетти бөлүштүрүүгө карата кызыгуу чоң. Аталган сессиянын фасилитатору, Суу пайдалануучулар ассоциациясынын бухгалтери Марем ЯНДАУРОВА катышуучуларга буларды түшүндүрдү: ЖМБА-ишчаралар комплексин өткөрүүнүн бирден бир максаты – катышуучуларга жергиликтүү бюджетти, анда кандай чыгашалар болуш керектигин түшүндүрүү.Бул көнүгүү жарандарды бюджеттин чоо-жайын болбосо да, жалпы структурасында түшүнө баштоого түртөт. Катышуучулардын бири бул көнүгүү тууралуу пикирин мындайча билдирди: “Мен жергиликтүү бюджет эмнеден турарын жана акча кайда сарпталарын жалпысынан билип калдым.

 

Эми бул билимимди колдонуп, айыл өкмөтүнөн “токочту” кантип бөлүштүрүшкөнүн сурай алам”.ЖМБА-сессияларына жигердүү катышуу менен муниципалитеттин жашоочулары аныкталган көйгөйлөр боюнча чечим кабыл алууда алардын пикирлери кантип эсепке алынарын сурашты. Ошондой эле алар бюджет боюнча коомдук угууларды өткөрүүгө кызыкдарлыгын билдирип, бири-бирин АӨ ишине жана айылдын турмушуна жигердүү катышууга, жергиликтүү өз алдынча башкаруунун бардык маселелери боюнча толук маалыматка ээ болууга чакырышты. Айыл өкмөтүнүн инвестициялар боюнча адиси Будеза ЯГУЗОВА жыйынтык чыгарып, ЖМБА-сессияларынын процесси бардык жаш курактагы топтор менен иш алып барууга жол бергенин, бул ЖӨБ органдарын көбүрөөк маалыматка ээ болуп, жергиликтүү жамаат алдында жоопкерчиликтүү кыларын айтты. Калк болсо өз кезегинде жергиликтүү өз алдынча башкарууга көбүрөөк ишеним артып, көйгөйдү чечүүгө жигердүү катышууда. Жарандар жергиликтүү өз алдынча башкарууга жакын болуп калганы сезилип турат. Ал эми жакында эле көптөр жалпы көйгөйлөргө кайдыгер карап, “бул менин ишим эмес” деп келген. Ошондой эле Будеза ЯГУЗОВА айыл өкмөтү үчүн милдетти мындайча ачыктады: “Аймакта дагы “ойгоно” электер бар. Эми биздин милдет калкка көбүрөөк жана кеңири маалымат жеткирип, маалымат керегелерин жигердүү колдонуп, бюллетендерди чыгарып, коомдук чогулуштарды, жыйындарды жана угууларды көбүрөөк өткөрүп туруу”.