2014-жылдын март айында 11 пилоттук муниципалитетте 196 адам – ЖӨБ органдарынын,бейөкмөт уюмдардын өкүлдөрү, студенттер жана окуучулар, бизнес өкүлдөрү, үй кожоюндары сурамжылоого катышты. Анын жыйынтыктары төмөндө көрсөтүлгөн бир катар тыянактарды жасоого жардам берди. Андан ары кеңири маалымат берилет,ошолордун негизинде ушул тыянактар жасалган.

 

Жалпысынан жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары жарандар арасында эң жогорку ишенимге ээ. Улуттук статистикалык комитет1 жарандардын мамлекетке карата жеке ишениминин жыл сайын эсептеп чыккан индекси жарандар жылдан жылга өлкөдөгү башкаруу системасынын дээрлик барлык бөлүктөрүнө караганда, жергиликтүү өз алдынча башкарууга көбүрөөк ишеним берип жатканын далилдөөдө . Айталы, 2013-жылдын натыйжасы боюнча, жарандардын жеке ишеним рейтингинде жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары КР Билим берүү жана илим министрлигинен кийинки эле экинчи тепкичке чыккан. Салыштыруу үчүн – көзөмөлдөөчү жана күч органдары терс маанилеш рейтингде орун алышкан.Жалпысынан жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары жарандар арасында эң жогорку ишенимге ээ. Улуттук статистикалык комитет жарандардын мамлекетке карата жеке ишениминин жыл сайын эсептеп чыккан индекси жарандар жылдан жылга өлкөдөгү башкаруу системасынын дээрлик барлык бөлүктөрүнө караганда, жергиликтүү өз алдынча башкарууга көбүрөөк ишеним берип жатканын далилдөөдө . Айталы,2013-жылдын натыйжасы боюнча, жарандардын жеке ишеним рейтингинде жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары КР Билим берүү жана илим министрлигинен кийинки эле экинчи тепкичке чыккан. Салыштыруу үчүн – көзөмөлдөөчү жана күч органдары терс маанилеш рейтингде орун алышкан.

 

"МСТ боюнча GIZ/Фонд долбоорунун" алкагында жүргүзүлгөн сурамжылоонун натыйжалары Улуттук статистикалык комитеттин маалыматтарын тастыктап жатат: жарандардын жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарына ишеним деңгээли өтө жогору, орточо эсеп менен 11 пилоттук муниципалитет1 боюнча 93 пайызды түзөт. Ишенимдин жогорку жалпы деңгээлин эсепке алганда кайсы социалдык топтор ЖӨБ органдарына башкаларга караганда азыраак ишене турганын карап көргөн кызыктуу болмок,көрүнүп тургандай,жаштыгынан улам студенттер жана окуучулар ЖӨБ органдарына толугу менен, 100 пайызга ишенишет. Ал эми “бюджетчилер” – мугалимдер, дарыгерлер,кызматчылар эң сынчыл деп табылган. Алардын ичинен дээрлик жарымы – 46 пайызы – ЖӨБга көп ишенбейт же такыр эле ишенбейт. Ошондой эле БӨУ өкүлдөрүнүн дээрлик жарымы ЖӨБга көп ишене бербейт же такыр эле ишенбейт.

БӨУ ЖӨБ органдары жергиликтүү маанидеги маселелерди чечүүдө жарандык коомду көп жакшы укпайт, ал эми алардын максаттары жана баалуулуктары дайыма эле жергиликтүү жамааттын керектөөлөрүнө шайкеш келе бербейт деп эсептейт

ЖӨБ органдары жана жарандык коом уюмдары коомдук маанидеги маселени чечүүдө бири-бирине канчалык кулак саларын түшүнүү үчүн БӨУ менен ЖӨБ ортосунда бири-бирин кабылдоодо айырманы карап көрүү максатка ылайыктуу болмок (5-диаграмманы караңыз).Ал эми айырма бар: айыл өкмөтүнүн өкүлдөрү менен жергиликтүү кеңештин депутаттары БӨУ менен баарлашуунун деңгээлин көбүрөөк оптимисттик маанайда баалайт – алардын ичинен 66 жана 58 пайызы жергиликтүү маанидеги маселелерди чечүүдө бейөкмөт уюмдарды толугу менен угабыз деп эсептешет. Бирок БӨУ өкүлдөрүнүн 27 пайызы гана ЖӨБ органдары тарабынан кырдаалга берилген баага макул. Башкача айтканда, жарандык сектордогу кесиптештерине салыштырмалуу ЖӨБнын өкүлдөрүнүн эки эседен ашууну БӨУ менен ЖӨБ толугу менен бири-бирин угат деп эсептейт. Кызматташууну кабылдоодо бул айырма ЖӨБ органдары жарандык коом уюмдарынын күтүүлөрүнө толук шайкеш келбегенинен кабар берет. Бул жагынан алганда "МСТ боюнча GIZ/Фонд долбоору" социалдык тапшырык механизмин жайылтуу аркылуу кырдаалга таасир этүү мүмкүнчүлүгүнө ээ ЖӨБ жана БӨУ тарабынан кырдаалга карата айырма тараптардын ЖӨБ органдарынын максаттары жана баалуулуктары жергиликтүү жамааттын керектөөлөрүнө канчалык дал келерин баалоодо сакталарын байкабай коюуга болбойт (5-диаграмманы караңыз). Сурамжылоого катышкан БӨУ өкүлдөрүнүн үчтөн бир бөлүгү гана ЖӨБ жамааттын керектөөлөрүнө багытталганына макул. Бул ЖӨБ органдарынын калк алдындагы чабал отчеттуулугун тастыкташы мүмкүн, бирок ошондой эле БӨУ ЖӨБнын ишинен начар кабардар болгонун да ырастай алат. Жалпысынан жарандардын жарымынан көбү жергиликтүү өз алдынча башкаруу алардын кызыкчылыгында иш алып барарын сезет,үчтөн бирге жакыны буга жарым-жартылай ишенет Сурамжылоонун катышуучуларына он баллдык шкала менен ЖӨБ органдарынын жарандык коом уюмдары – БӨУ менен кызматташтыгынын деңгээлин баалоо сунушталды. Ошону менен катар респонденттерге бул кызматташтыктын түрдүү формалары сунушталган (7-диаграмманы караңыз). Өзгөчө жогору – 7,6 балл деп – ЖӨБ органдарынын БӨУнун демилгелерди ишке ашыруу үчүн ресурстарды издөөсүн колдоо аракети бааланган. Мында таң каларлык эч нерсе жок. Айыл өкмөтү чындап эле ЖӨБ долбоорун колдогон каттарга чын көңүлү менен кол коюп берет. Экинчи орунга – 7,5 балл – ЖӨБ органдарынын өз ишмердүүлүгү тууралуу отчет берүү адаты чыккан.Демек БӨУ өкүлдөрү ЖӨБ органдарынын жарандык коом менен эч кандай аракетти же жаңычылдыкты киргизүүнү талап кылбаган кызматташтыгына багыт-талган аракеттерин аздыр-көптүр жогору баалашкан.БӨУ менен түздөн-түз байланышты орнотууда ЖӨБ органдарынын аракеттери олуттуу деңгээлде төмөн бааланган (чечим кабыл алууда консультациялар үчүн БӨУну чанда гана чакырышат, демилгелерди ишке ашырууга аз колдоо көрсөтүшөт). Жоопторду салыштыра келгенде мындай факт аныкталды:ЖӨБ органдары бейөкмөт уюмдардын ресурстарды издөө иштерин чын көңүлүнөн колдойт, бирок долбоор башталганда эле ага чындап катышууга көңүлү болбой калат. Жалпысынан сурамжылоого катышкан топтордун баары ЖӨБ менен БӨУ кызматташтыгына мүмкүн болгон 10 баллдын ичинен 6,4 баллды ыйгарышкан. Бул кызматташуунун өтө жогорку деңгээли эмес жана "МСТ боюнча GIZ/Фонд долбоорунун" натыйжасы боюнча бул кызматташтыктын деңгээлинин өсүшүн көрүү абдан маанилүү болот.

Изилдөөнүн жыйынтыктоочу бөлүгү кызмат көрсөтүүлөргө арналган. Кайсы кызмат көрсөтүүлөр чөйрөсүндө муниципалдык социалдык тапшырык механизми өзгөчө пайдалуу болорун түшүнүү өтө маанилүү. Кырдаалды түшүндүрүү үчүн сурамжылоонун катышуучуларына кайсы кызмат көрсөтүүлөр аларды канааттандырарын, кайсылары болсо талаптарына жооп бербей турганын аныктоо, ошондой эле бул кызмат көрсөтүүлөрдү кимдер ишке ашырарын чечип алуу сунушталды. Ошону менен катар эң кызыктуу бөлүгү – бул кыз- маттарды ким көрсөтөрүнө жараша ага болгон канааттануунун көз карандуулугун аныктоо.