Теорияда жана практикада: кеӊештин жана БМжБ тобунун иши Жергиликтүү кеңештин сессиясына катышуу жолу менен практикадан өтүүдөн тышкары, сапардын катышуучулары эки тренингден өтүү мүмкүнчүлүгүнө ээ болушту. Алар: Типтүү регламентке ылайык кеңештин сессиясын өткөрүү тартиби боюнча жана кеңештин жана анын туруктуу комиссияларынын иш планы боюнча. Талкуунун жүрүшүндө катышуучулар кеңеш үчүн акталдуу болгон көптөгөн маселелерди көтөрүштү. Аларга Өнүктүрүү саясат институтунун ЭҮЖӨБОЖ Долбоорунун укуктук маселелер боюнча адиси Бектур ОРОЗБАЕВ жооп берди (24-беттеги “Жергиликтүү кеңештин депутатына жардамга” аттуу макаланы окуңуз).

Эски жаӊы тааныштар – маалымат бюллетени жана … Тогуз-Торо району сыймыктанчу дагы бир нерсе бар. Мисалы, эки пилоттук айылдык аймакта квартал сайын (Тогуз-Торо АА) жана ай сайын (Көк-Ирим АА) бюллетендер чыгып турат. Мындай практика Кыргызстандын элеттик муниципалитеттеринде өтө чанда кездешет. Ошондуктан маалымат бюллетендери тууралуу баяндама толтура суроолорду жаратты. Өзгөчө бул ЖӨБнын көптөгөн лидерлери маалымдоо боюнча адис үчүн өзүнчө бир штаттык бирдикти түзүү мүмкүнчүлүгүнүн жоктугуна даттанып жүргөнүнө байланыштуу маселе. Иш жүзүндө чоң каалоо жана эч кандай сыйлык албастан, акысыз негизде бюллетен чыгаруу менен алектенген айыл өкмөтүнүн кызматкерлери менен калктын арасынан кайдыгер эмес демилгечилер болсо эле маселе чечиле турганы белгилүү болду. Бул практикада кантип ишке ашарын өз баяндамасында Көк-Ирим ААнын салыктар боюнча инспектору Паризат НАЙМАНОВА айтып берди. Паризат бюллетенди даярдоо процессине, уюштуруу иштерине жана айыл өкмөтү менен ЖӨБнын он бир өкүлүнөн турган редакциялык топтун ролуна кенен токтолду. Редакциялык кеңештин курамына кимдер кирет деген суроого Паризат редакциялык кеңештин курамында жергиликтүү кеңештин депутаттары,мугалимдер жана демилгелүү топтордун өкүлдөрү бар болгонун айтты. Ошону менен бирге айыл өкмөттүн ар бир адиси өз иши тууралуу кеңири маалымат даярдап берет, бул болсо жарандардын жергиликтүү өз алдынча башкарууга карата ишениминин артышына көмөктөшөт. Чогулуштар жана жыйындар учурунда муниципалитеттин ар бир бөлүмчөсүнүн иши тууралуу кеңири маалыматты дайыма эле ачып берүү мүмкүн болбогондуктан,көпчүлүк жашоочулар чогулуштарга катышпагандыктан жана дегеле маалымат албагандыктан улам да бюллетень жакшы “иштейт”, себеби ал ушул маселелерди чечүүгө жардам берет.Албетте сапардын катышуучуларын чыгашалар, ай сайын бюллетенди чыгарууну ким каржылайт өңдүү суроолор кызыктырды. Көрсө Көк-Ирим айыл өкмөтүнүн ар бир адисинде компьютербар экен, биринчи чыгарылышы үчүн адистер картридж менен кагазды өз каражатына сатып алышкан. Андан кийин ЭҮЖӨБОЖ Долбоорунан ноутбукту жана көп функционалдуу принтерди техникалык жардам катары алышкан. Үчүнчү чыгарылыш жергиликтүү бюджеттин эсебинен чыккан.Редакциялык кеңештин мүчөлөрү кандайдыр бир кошумча сыйакы албастан иштешет, өздөрүнүн жеке фотоаппараттарын колдонушат.ЭҮЖӨБОЖ Долбоорунун Жалал-Абад облусундагы аймактык өкүлү Сатыбалды САРТМАНБЕТОВ калктын маалымдуулугу боюнча маселени чечүү жаатында Көк-Ирим ААнын ишинин жыйынтыгын чыгарып жатып буларды айтты: “Мына ушундай чакан бюджет менен (дотациядагы Көк-Ирим ААнын бюджети миллион сомго да жетпейт) эч кандай долбоорлорсуз жана сырттан жардам албастан маалымдоо боюнча ишти уюштурса болооруна таң калып турам. Демек муну башкалар да жасай алат”.Албетте жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын кызматкерлерин маалымат бюллетенин чыгаруу иши менен мындан ары да акысыз алектендире берүүгө болбойт. Бирок прецедент бар жана чакан сыйакы болсо, же башка, материалдык эмес дем бергенде мындай ишти уюштурууга болот. Ар бир ЖӨБ органынын калкка айтчу жана көрсөтчү иши бар, ар бир муниципалитет калк менен байланыш түзүүгө муктаж. Ал эми сыйакы тууралуу айтсак... Дайыма башка жолун тапса болот. Мисалы, демилгечилерге кандайдыр бир жеңилдиктерди берип, диплом менен сыйлап, тажрыйба алмашуу боюнча сапарларга же квалификацияны жогорулатуу курстарына жиберип, же башка ыкмаларды колдонсо болот .

жана... маалымат тактасы Маалымат тактасы – баналдуу, бирок эскирбеген калкты маалымдоо каражаты, ал өзүнүн актуалдуулугун жана натыйжалуулугун жоготпой келет.Муну Тогуз-Торо районундагы маалымат такталары дагы бир жолу далилдеди. Үч аймактагы такталарда бир топ пайдалуу маалымат жайгаштырылган:кеңештин иш планы, шайлоо округдарынын схемасы, туруктуу комиссиялардын иш планы, кеңештин сессиясынын графиги, депутаттардын шайлоочулар алдындагы отчетунун графиги, кеңештин токтомдору, депутаттардын иши тууралуу отчеттор, кеңештин жана анын туруктуу комиссияларынын түзүмү, анын ичинде депутаттардын сүрөттөрү жана алар тууралуу жеке маалымат – жаш курагы,билими, иш тажрыйбасы, мобилдик телефондун номуру. Жашоочулар алардын депутаты ким, кайсы комиссияда экенин, комиссия эмнелер менен алектенип жатканын, тигил же бул маселе боюнча качан жана кимге кайрылса болору тууралуу билүү мүмкүнчүлүгүнө ээ. Мындан тышкары сапардын катышуучулары айыл өкмөтүнүн имараттарында айыл өкмөтүнүн ар бир бөлүмү тууралуу маалымат такталарын көрүштү.Мисалы, Каргалык айыл өкмөтүнүн имаратында “Таза кызмат” муниципалдык ишканасынын бөлмөсү жана анын маалымат тактасы менен таанышуу кызуу талкуулар менен аяктады. Ал жерде уюштуруучулук түзүм, иш планы, кызмат көрсөтүүлөрдүн тарифи жана башка пайдалуу маалыматтар жайгаштырылган экен. Сапардын катышуучулары муниципалдык ишкана ишин качан баштаганына, штаты кандай экенине, уставды иштеп чыгууда юридикалык жардамды ким жүзөгө ашырганына, кызмат көрсөтүүлөргө тарифтер кантип орнотулганына кызыгышты.Катышуучулардын пикири боюнча, мындай көлөмдөгү зарыл маалымат жайгаштырылган такталар жакшы үлгү, көптөр анын мазмунун мобилдик телефондоруна сүрөткө тартып алып, аларды өз ишинде колдонуу ниети бар болгонун айтышты.

Жарандардын катышуусу аркылуу жамаатты өнүктүрүү Сапардын жүрүшүндө муниципалитеттердин өкүлдөрү бир катар объекттерди кыдырып чыгышты. Ошондой объекттердин бар болгону жана алардын абалы жергиликтүү өз алдынча башкаруу менен жарандар биргелешип иш алып барганда кандай ийгиликтүү натыйжаларга жетсе болорун жакшы көрсөтүп турат. Тогуз-Торо айылдык аймагындагы 2012-жылдын октябрында ишке киргизилген, 372 окуучу билим алган жана 40 мугалим иштеген жаңы №4 Иманберди уулу Иса атындагы орто мектеп өзгөчө таасир калтырды. Бул мектептин уникалдуулугу – калктын демилгеси менен республикалык бюджеттен дем берүүчү грант катары 49 млн. сом өлчөмүндө каражат бөлүнгөн, ал эми жергиликтүү жамаат ашар жолу менен 1,5 млн. сомдон ашык суммага курулушту кошо каржылаган. Тажрыйба алмашуу сапарыны катышуучуларын чоң, жарык тийип турган, заманбап, жаңы эмеректер жана кооз методикалык пособиялар, интерактивдүү такталар жана компьютерлер менен жабдылган класстар таң калтырды. Манас классы да кайдыгер калтырган жок. Бул класс эпостон алынган жана бардык белгилүү манасчылардын сүрөттөрү менен жасалгаланган. Ошондой эле жуунчу бөлмөлөрү жана кенен чечинүүчү жайлары бар заманбап спорттук зал да оозду ачырды.