Өнүктүрүү саясат институту эки жылдан бери шаарларга бул конкурска даярданып, аларды жаштар менен иштөөнүн жаңы мүмкүнчүлүктөрүн көрсөтүп келген консультанттар тобун чын дили менен куттуктайт. “Балдар менен жаштарга ыңгайлуу шаар” Долбоорунун менеджери Айнура ЖУНУШАЛИЕВАны, долбоордун консультанттары Жылдыз КЕРИМОВАны, Мирлан МОЛДОБЕКОВду, долбоордун коммуникация боюнча эксперти Гузель ЖАНАЛИЕВАны куттуктайбыз. Дал ушул долбоордун командасынын күчү менен 18 шаар конкурска катыша алды. Долбоордун башында шаарлардын көбү атайын жергиликтүү жаштар саясатын киргизүүнүн маанилүүлүгүн толук түшүнбөй жатышкан. Бирок көптөгөн шаарларда эки жылдык тыгыз кызматташтыктан кийин балдар жана жаштар менен иштөө саясаты экинчи пландагы социалдык маселелер эмес, шаар бийлигинин артыкчылыктуу багыты болуп калганын команда өзүнүн негизги жетишкендиги деп эсептейт.

“Балдар менен жаштарга ыңгайлуу шаар” Долбоорунун менеджери Айнура ЖУНУШАЛИЕВА: “Биз үчүн эң маанилүү жана баалуу сабак – бул Кыргызстандагы жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары балдарга жана жаштарга карата чындыгында достук мамиле түзө алаарын түшүнүү болду. ЖӨБ органдарынын алдында көптөгөн милдеттер турат жана мэриялардын артыкчылыктуу маселелерди иргеп алуусу көйгөйгө айланат. Артыкчылыктар аныкталганда, ЖӨБ органдары өз максаттарына жетиши оңой болот. Биздин милдет мэрияларга өспүрүмдөрдү жана жаштарды шаардын саясатынын артыкчылыгы катары кароого жардам берүү болчу. Долбоор шаарлардын иш-аракеттери формалдуу, “кожо көзүнө” болбой, “достук көрсөткүчтөрүнө” жетише алган реалдуу жыйынтыктарга алып келүү үчүн күч-аракет жумшады. Эң көрүнүктүү жыйынтык, менин оюмча, балдар жана жаштар мэриялардын максаттуу аудиториясына айланды. Көптөгөн мэриялар онлайн сурамжылоолор аркылуу топтолгон өспүрүмдөрдүн пикирин пландаштыруу процессине киргизүүгө аракет кылышкан. Буга чейин көпчүлүк шаарларда ушундай масштабдагы жаштарды сурамжылоо боюнча мындай иш-чаралар болуп көргөн эмес. Мэрия жаштарга өнүгүү үчүн жакшы шарттарды түзүп берип, ал эми жаштар ага жооп кайтарып активдешип, өз шаарын өнүктүрүүгө салымын кошо баштаган жакшы мисалдар аз эмес. Балдарга жана жаштарга ыңгайлуу шаардын маңызы мына ушунда – балдар жана жаштар үчүн ыңгайлуу шарттар жаштарды өз күч-аракети менен шаарды андан ары өнүктүрүүгө түрткү берет”.

“Балдар менен жаштарга ыңгайлуу шаар” Долбоорунун консультанты Жылдыз КЕРИМОВА: “Конкурстук документтерди даярдоодо шаарларга консультация берүү процесси өтө кызуу өттү, айрыкча конкурстун аяктарына аз калганда бул абдан байкалды. Дээрлик бардык негизги документтер үчүн шаблондорду даярдадык, анын ичинде мэрдин балдар жана жаштар менен иштөө планынын шаблону, мамлекеттик социалдык заказ программасынын шаблону, балдарга жана жаштарга байланыштуу маселелерди социалдык-экономикалык өнүгүү программаларына (мындан ары – СЭӨП)  киргизүү боюнча отчеттун шаблону бар, кылмыштуулук, балдардын жана жаштардын саны, аялдарга каршы кылмыштуулук, билим берүү боюнча статистикалык маалыматтарды тариздөөнүн шаблону, Калкка укуктук консультация берүү боюнча типтүү жобо жана башкалар бар. Мындан тышкары, биз конкурска катышуу үчүн негизги документтин – балдар жана жаштардын абалы жөнүндө баяндаманын шаблонун даярдадык, анын ичинде балдар жана жаштар арасында жүргүзүлгөн онлайн сурамжылоонун маалыматтары да камтылган.

Айрым шаарлар жеңишке жетүү мүмкүнчүлүгүнө ишенишкен жок, өздөрүн жеңилген деп эсептешти жана биз аларды жеңиш эмес, балдар жана жаштар менен мамиле түзүү жана иш алып баруу андан да маанилүү болгонуна ынандырып, аларды конкурска “тартып” эле келдик. Көптөгөн шаардык ЖӨБ органдары үчүн, чындыгында, жаштар менен иш алып баруу маанилүү болуп калды, бирок алар жеңишке жетпесе да, күтүлбөгөн жерден рейтингде жакшы орундарды ээлешти.

Акыры жеңүүчү болгон шаарларга сапаттуу өтүнмөлөрдү даярдоодо жардам берүү үчүн көп күч-аракет жумшалды – алардын СЭӨПсын толуктадык, иш-чараларды даярдап, өткөрдүк, маалыматтарды топтодук, документтерди даярдадык – мунун баарын чогуу жасадык. Мен шаарларды конкурска катышууга даярдоо боюнча бардык чоң иш-чаралар конкурстун алкагынан чыгып, шаардык ЖӨБ органдарынын балдар жана жаштар менен активдүү өз ара аракеттенүү практикасы шаарларда туруктуу практикага айланат деп ишенгим келет”.

“Балдар менен жаштарга ыңгайлуу шаар” Долбоорунун консультанты Мирлан МОЛДОБЕКОВ: “Балдардын жана жаштардын муктаждыктары биз иштешкен муниципалитеттердин социалдык-экономикалык өнүгүү программаларына (мындан ары – СЭӨП) киргизилгендиги кубандырат. Бирок бул үчүн айрым кыйынчылыктардан өтүүгө туура келди. Биринчиден, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары иштей турган максаттуу жана маанилүү аудитория катары балдардын жана жаштардын пикирин изилдөө механизмдеринин, аларды жергиликтүү өз алдынча башкарууга тартуунун аспаптарынын жоктугу көйгөй болду. Биз кыска мөөнөттүн ичинде ЖӨБ органдарына баарлашуу жана чечим кабыл алуу үчүн балдар менен жаштардын пикирлерин эске алуу менен туруктуу ачык инновациялык инструменттерди практикада колдонууга жардам бердик. Биз мектеп парламенттери менен биргеликте бир топ иштерди жасадык, СЭӨПда балдар менен жаштардын муктаждыктары жана кызыкчылыктары камтылганын билүү үчүн алар менен чогуу шаарлардын СЭӨПсы менен таанышып чыктык. Жергиликтүү бюджеттерде  балдардын жана жаштардын кызыкчылыктарын эсепке алууну жакшыртууга бут тоскон тоскоолдуктарды мэриялар менен чогуу жеңгенге аргасыз болду. Мындай тоскоолдуктардын арасында бюджеттик пландоонун начардыгы, балдарга жумшалуучу каражаттар тууралуу маалыматтын жетишсиздиги, билим берүү, саламаттык сактоо жана социалдык кызмат көрсөтүүлөр өңдүү тармактардагы муктаждыктарга финансы каражаттарын жетишсиз же бирдей эмес бөлүү ж.б. Максаттуу аудиториянын – балдардын жана жаштардын жүрүм-турумунда да байкалаарлык өзгөрүүлөр болду. Көпчүлүк мектеп окуучулары балдарга жана жаштарга байланыштуу көйгөйлөрдү аныктоо жана чечүү процессинде мугалимдер менен да, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары менен да жакшы байланыш түзүлө баштаганын белгилешти. Алар артыкчылыктарды аныктоо, пландаштыруу жана чечимдерди кабыл алууга катышуу боюнча көндүмдөргө ээ болуп, өздөрүн жергиликтүү жамааттын бир бөлүгү катары сезе башташты”.